تصرّف حق در امور ظاهرى و باطنى،

باد ،آتش می‏خورد: یعنی سببیت و تأثیر گذاری هریک از باد و آتش.

از خمر حق: یعنی به اراد? حق.

نظر گشودن: یعنی با دقت وتأمل به مسئله نگریستن.

هود: مطابق آن چه در قرآن کریم و روایات اسلامى ذکر مى‏شود پیغمبرى است که خدا او را بسوى قوم عاد فرستاد و چون بتکذیب وى برخاستند خداوند آنها را ببادى سخت هلاک نمود.[1]

شیبان راعى: نام یکى از زهاد است که چوپانى مى‏کرد و او را بدین مناسبت «راعى» مى‏نامند با محمد بن ادریس شافعى (متوفى 204) معاصر بود و شافعى در احوال قلوب بدو مراجعه مى‏کرد و پیش وى بدو زانو مى‏نشست. [2]

راعی: یعنی چوپان، گله بان.

به جمعه مى‏شد: یعنی به نماز جماعت ویا نمازجمعه.

ترک تاز: یعنی حمله کردن به گله.

نگشتى ز آن نشان: یعنی از آن دایره خارج نمى‏شد.

   ( 856) باد و آتش از امر حق بوجود مى‏آیند و هر دو از باده الهى سر مستند.( 857) آب حلم و آتش خشم را هم اگر خوب بنگرى خواهى دید که از جانب خداوند است.( 858) اگر حقیقت باد از حق خبر نداشت چگونه میانه قوم عاد فرق گذاشته مقصرین را هلاک و در باره نیکان بى‏اثر مى‏شد. ( 859) هود پیغمبر در موقعى که باد براى هلاک قوم عاد با کمال شدت مى‏وزید مؤمنین را در یک جا جمع و گرد آنها خطى کشید باد وقتى به آن جا مى‏رسید از شدت خود کاسته بنسیم ملایم تبدیل مى‏شد.( 860) و کسانى را که خارج از آن خط بودند بهوا بلند کرده قطعه قطعه مى‏کرد.( 861) همچنین شیبان شبان گرد گوسفندان خود خطى مى‏کشید.( 862) که وقتى براى اداى فریضه‏ى جمعه مى‏رود گرگ به آنها حمله نکند. ( 863) نه گرگ از آن خط پا بدرون دایره مى‏گذاشت و نه گوسفندى از آن دایره خارج مى‏شد.( 864) باد حرص گرگ و باد حرص گوسفند در بند دایره مردان خدا هستند.

مولانا می‏گوید: حتی سبب‌های این جهانی هم به ارادهْ حق عامل یا عاطل می‏شوند. باد که آتش را خاموش می‏کند یا آتش که مستانه شعله می‏کشد، هر دو از بادهْ حق سرمست‌اند. اگر چشمِ حقیقت‌بین را باز کنی، شکیبایی و خشم، هر دو فعل حقّند.

مولانا برای تثبیت و تأیید نظریه خود که عوامل و اسباب این جهانی هرچه می‏کنند به اراده حق و فعل حق است مثال و شاهدهایی از منابع دینی و قرآن می‏آورد و می‏گوید: قوم عاد به حرف پیامبرشان هود گوش ندادند و منکر نبوت او شدند. به فرمان حق باد صرصر آنها را هلاک کرد. اما هود و مؤمنان با او به صحرا آمدند و حفره‏ای کندند. باد که به آنان می‏رسید نرم می‏شد و نسیمی ‏می‏گشت. وچون به عاد رسیدی چنان سخت شدی که شتر با هودج ومردم در اونشسته برگرفتی وبر هوا بردی وبر زمین زدی وهلاک کردی.[3]وخلاصه حرص وآز به ارادهْ مرد خدا ودرنقطه یی که مرد خدا اراده کند متوقف می شود. مثال دیگر، کاری که شیبان چوپان به هنگام رفتن به نماز انجام می داد.